Và lúc này trời đã buổi tối.
Và Almitra nữ thấu thị nói, Phúc thay cho ngày này và nơi này cùng linh hồn của thầy đã lên tiếng.
Và ông đáp lại: Có phải tôi là kẻ đã nói?
Tôi cũng chẳng phải là người đã lắng nghe sao?
Kế đó Almustafa bước xuống các bậc cấp Đền thờ và mọi người đi theo ông. Và ông đi tới con tàu rồi lên đứng trên boong.
Và trong khi thêm lần nữa đối diện với dân chúng, ông cất cao giọng, nói rằng:
Hỡi dân thành Orphalese, gió ra lệnh cho tôi rời xa các bạn.
Tôi chẳng vội vàng như gió nhưng cũng phải đi.
Chúng ta, những kẻ phiêu du, những kẻ tìm hoài kiếm mãi một lối đi hiu quạnh hơn, chẳng bắt đầu một ngày ở chỗ hôm qua mình vừa kết thúc; và chẳng mặt trời mọc nào tìm thấy chúng ta ở chỗ hôm trước nó vừa lặn, rời bỏ chúng ta.
Cả trong lúc mặt đất say ngủ chúng ta vẫn lãng du.
Chúng ta là những hạt mầm của loại cây ngoan cường bền bỉ, và chính với sự chín muồi và toàn mãn của tâm hồn mỗi người mà chúng ta được trao cho gió và tung vãi khắp nơi.
Ngắn ngủi thay những ngày tôi ở giữa các bạn, lại càng ngắn ngủi hơn nữa những lời tôi đã nói.
Nhưng nếu tiếng nói của tôi phôi pha trong đôi tai các bạn và tình yêu của tôi biến mất trong ký ức của các bạn, lúc đó tôi sẽ quay lại lần nữa.
Và lúc đó, với tâm hồn dư dật hơn, đôi môi qui thuận linh hồn hơn, tôi sẽ nói.
Vâng, tôi sẽ quay lại cùng với con nước triều lên.
Cho dẫu cái chết có thể che giấu tôi, cho dẫu sự im lặng lớn lao hơn bao phủ tôi, tôi sẽ thêm lần nữa tìm kiếm sự am hiểu của các bạn.
Và cuộc tìm kiếm ấy sẽ chẳng vô ích.
Nếu những điều tôi từng nói là chân lý, chân lý ấy sẽ tự bộc lộ chúng bằng tiếng nói rõ ràng hơn, và bằng những lời thân thuộc với ý nghĩ của các bạn hơn.
Tôi đi với gió, hỡi dân thành Orphalese, nhưng chẳng xuống chốn hư không;
Và nếu hôm nay không đáp ứng trọn vẹn nhu cầu của các bạn cùng tình yêu của tôi, cứ xem đây là lời ước hẹn cho một ngày khác.
Nhu cầu của con người biến đổi nhưng tình yêu và khát vọng thì không, nên tình yêu sẽ làm cho nhu cầu được thoả nguyện.
Do đó, các bạn nên biết rằng từ chốn im lặng lớn lao hơn tôi sẽ quay lại.
Màn sương trôi dạt lúc hừng đông, và biến mất chỉ để lại hạt sương trên đồng nội, rồi chúng sẽ bốc lên tụ lại làm mây và rơi xuống thành mưa.
Và tôi chẳng khác gì sương.
Trong trời đêm thanh vắng, tôi từng dạo bước trên các con đường trong thành này và linh hồn tôi từng vào nhà của các bạn.
Và tiếng đập của trái tim các bạn từng ở trong trái tim tôi, hơi thở các bạn từng ở trên mặt tôi, và tôi biết hết tất cả các bạn.
Đúng thế, tôi biết tới niềm vui cùng nỗi đau của các bạn, và giấc mộng của các bạn lúc đang ngủ là giấc mộng của tôi.
Và tôi thường, rất thường, ở giữa các bạn như hồ nước giữa núi non.
Tôi phản chiếu các đỉnh cao vời vợi cùng những cạnh sườn khúc khuỷu bên trong các bạn, và thậm chí từng đàn ý nghĩ cùng khát vọng lũ lượt kéo nhau đi qua các bạn.
Và đến với tĩnh lặng của tôi là tiếng cười của con cái các bạn trong những con suối và khát khao của nam thanh nữ tú các bạn trong những dòng sông.
Và khi đến chốn sâu thẳm của lòng tôi, những suối cùng sông ấy chẳng những không thôi ca hát,
Mà còn ngọt ngào hơn mọi tiếng cười và lớn lao hơn mọi khát khao từng đến với tôi.
Nó là cái vô biên vô tận bên trong các bạn,
Nó là con người mênh mông trong đó các bạn chỉ là những tế bào và những đường gân sớ thịt, không hơn cũng chẳng kém.
Nó ở trong mọi lời ca các bạn đang hát nhưng là nhịp đập vô thanh.
Chính trong con người mênh mông đó các bạn mênh mông.
Và trong khi nhìn thấy nó tôi nhìn thấy các bạn cùng yêu thương các bạn.
Vì những khoảng cách nào tình yêu có thể vươn tới nếu chúng không ở trong tinh cầu mênh mông đó?
Thị kiến nào, kỳ vọng nào và giả dụ nào có thể bay vút quá đường bay ấy?
Con người mênh mông trong các bạn y hệt cây sồi khổng lồ phủ đầy hoa táo.
Sức mạnh của nó buộc chặt các bạn vào trần gian, hương thơm của nó nâng các bạn lên không gian, và trong bền vững của nó, các bạn bất diệt.
Các bạn từng được bảo rằng, giống như sợi xích, các bạn yếu không kém khoen xích yếu nhất,
Nhưng đó chỉ mới một nửa sự thật. Các bạn cũng mạnh không kém khoen xích mạnh nhất.
Đánh giá các bạn qua hành vi nhỏ nhặt nhất là ước đoán sức mạnh của đại dương qua tính mong manh của bọt biển.
Phán xét các bạn qua những thất bại là đổ lỗi cho các mùa thời tiết bất thường.
Đúng thế, các bạn giống như biển,
Dù những con tàu mắc cạn đang chờ thủy triều để lên bờ các bạn, nhưng giống như biển, các bạn không thể hối thúc con nước của mình.
Và các bạn cũng giống như các mùa,
Dù trong mùa đông của mình các bạn phủ nhận mùa xuân,
Nhưng mùa xuân đang nghỉ ngơi bên trong các bạn, nó mỉm cười lúc ngủ lơ mơ và chẳng cảm thấy phiền lòng.
Đừng nghĩ rằng tôi nói như thế để các bạn có thể bảo nhau, 'Ông ấy ca tụng chúng ta hay quá. Ông ấy chỉ thấy cái tốt lành bên trong chúng ta.'
Tôi chỉ nói ra lời những gì bản thân các bạn đã biết trong ý nghĩ.
Và am hiểu bằng lời là gì nếu không chỉ là chiếc bóng của am hiểu không lời?
Ý nghĩ của các bạn cùng lời nói của tôi là những con sóng nổi lên từ một ký ức bị phong kín đang lưu giữ các ghi chép những ngày đã qua của chúng ta.
Và của những ngày ngày cổ sơ khi đất không biết tới chúng ta, cũng không biết chính nó.
Và của những đêm đêm khi đất vật vã hoang mang.
Các hiền giả đã đến nơi này và cho các bạn khôn ngoan của họ. Còn tôi, tôi đến đây để lấy đi khôn ngoan của các bạn.
Và xem kìa, tôi đã tìm thấy cái lớn lao hơn khôn ngoan.
Nó là tinh thần bừng cháy trong các bạn, luôn luôn góp nhặt thêm nữa cho chính nó.
Trong khi không để ý tới tăng trưởng ấy, các bạn than phiền ngày tháng của mình đang tàn tạ.
Nó là sự sống trong cuộc truy tầm sự sống nơi các thân xác sợ hãi huyệt mộ.
Nơi đây chẳng có huyệt mộ nào.
Những núi non cùng bình nguyên này là chiếc nôi và đá đỡ chân.
Khi nào các bạn đi qua cánh đồng an táng tổ tiên, hãy nhìn thật kỹ nơi đó, sẽ thấy mình cùng con cái đang tay trong tay nhảy múa.
Thật vậy, các bạn thường làm mình vui vẻ mà chẳng biết.
Những kẻ khác đã đến nơi này và vì những lời vàng ngọc họ hứa với đức tin của các bạn khiến các bạn hiến cho họ của cải, quyền lực và vinh quang.
Còn tôi, tôi cho các bạn không tới một lời hứa vậy mà các bạn đã rất hào phóng với tôi.
Các bạn đã cho tôi nỗi khát khao đi theo cuộc đời.
Chắc chắn đối với một người, không món quà nào lớn lao hơn cái biến mọi mục đích của hắn thành đôi môi khô và trọn cả cuộc đời thành nguồn nước.
Và trong cái đó đã có vinh dự cùng phần thưởng của tôi.
Nên hễ khi nào tới uống nơi nguồn ấy, tôi thấy mặt nước sinh động cũng đang khát;
Và nó uống tôi khi tôi đang uống nó.
Trong các bạn, vài người cho rằng tôi không nhận tặng phẩm vì quá kiêu hãnh và quá ngại ngùng.
Quả thật đối với việc nhận thù lao tôi rất kiêu hãnh, nhưng đối với tặng phẩm thì không.
Dù tôi từng ăn dâu giữa các ngọn đồi trong khi hẳn các bạn muốn tôi ngồi bên cạnh bàn ăn của các bạn.
Và từng ngủ nơi cổng đền thờ trong khi hẳn các bạn vui mừng cho tôi nương náu trong nhà mình.
Nhưng chẳng phải lòng ưu ái của các bạn đối với ngày ngày và đêm đêm của tôi đã làm thức ăn ra dịu ngọt nơi miệng tôi và vây phủ giấc ngủ tôi bằng những cảnh mộng sao?
Vì cái đó, tôi chúc cho các bạn được ân phúc nhất:
Các bạn cho tôi rất nhiều nhưng chẳng chút nào biết mình đã cho.
Thật vậy, lòng tốt mà đăm đăm soi mình trong gương sẽ hóa thành tảng đá.
Và hành vi thiện mà tự gọi mình bằng những danh xưng êm ái sẽ trở thành cái sinh ra lời nguyền rủa.
Và trong các bạn, vài người từng cho rằng tôi lạnh nhạt và say sưa sự cô đơn của mình.
Và các bạn từng nói, "Ông ấy hội họp với cỏ cây trong rừng chứ không với loài người.
Ông ấy ngồi một mình trên đỉnh đồi, ngó xuống thành phố chúng ta."
Thật thế, tôi đã leo lên các ngọn đồi và dạo bước những chốn heo hút.
Làm thế nào tôi có thể nhìn các bạn nếu không từ một chỗ rất cao hay cách một khoảng rất xa?
Làm sao một người có thể thật sự ở gần nếu hắn không ở xa?
Và trong các bạn, có những người khác đã gọi tôi không bằng câu nói gọn gàng, họ bảo:
'Hỡi người xa lạ, hỡi người xa lạ, hỡi người yêu thương những chiều cao không thể với tới, tại sao ông náu mình giữa những đỉnh núi nơi chim đại bàng làm tổ?
'Tại sao ông tìm kiếm cái không thể đạt tới?
'Cơn bão nào ông đánh bắt bằng lưới của mình?
'Và loài chim mơ hồ nào ông săn bắt giữa bầu trời?
'Hãy tới đây làm một với chúng tôi,
'Hãy xuống đây làm nguôi cơn đói bằng bánh mì và làm dịu cơn khát bằng rượu nho của chúng tôi.'
Trong cơn hiu quạnh của linh hồn mình, họ nói lên những lời ấy;
Nhưng nếu cơn hiu quạnh ấy sâu thẳm hơn, họ hẳn biết rằng tôi chỉ tìm kiếm bí mật của niềm vui và nỗi đau của họ.
Và tôi chỉ săn tìm bản ngã mênh mông của họ, cái đang bước đi phơi phới trên bầu trời.
Nhưng người săn cũng là kẻ bị săn.
Và nhiều mũi tên rời cây cung của tôi chỉ để tìm kiếm lồng ngực của chính tôi.
Và người bay bổng cũng là kẻ bò sát;
Và khi đôi cánh của tôi dang ra trong nắng, chiếc bóng chúng chiếu xuống mặt đất là con rùa.
Và tôi, người tin tưởng cũng là kẻ hoài nghi; vì tôi thường đặt ngón tay lên vết thương của mình để có được niềm tin lớn lao hơn vào các bạn và có được hiểu biết lớn lao hơn về các bạn.
Và chính trong niềm tin cùng hiểu biết ấy mà tôi nói,
Các bạn không bị giam trong thân xác cũng không bị nhốt trong nhà tù hay trên đồng ruộng.
Cái đích thực là các bạn thì đang ở cao hơn ngọn núi kia và phiêu bồng với gió.
Nó không phải là cái bò ra ngoài nắng để sưỡi ấm hoặc đào hang trong bóng tối để được an toàn.
Mà là tự do, một tinh thần bao phủ mặt đất và chuyển động trong thinh không.
Nếu những lời này mơ hồ thì đừng tìm cách làm sáng tỏ nó.
Mơ hồ và mịt mù là khởi đầu của vạn vật nhưng không là chung cuộc của chúng.
Và tôi rất vui lòng được các bạn nhớ đến như một khởi đầu.
Cuộc sống và tất cả những gì sống được thụ thai trong mù sương chứ không trong pha lê.
Và ai biết pha lê hoàn toàn chỉ là mù sương trong hư hoại?
Ước gì các bạn nhớ lại điều này khi nhớ đến tôi:
Rằng cái dường như yếu đuối nhất và dao động nhất trong các bạn là cái mạnh mẽ nhất và kiên định nhất.
Chẳng phải hơi thở đã dựng thẳng lên và làm cứng cáp xương cốt của các bạn sao?
Và chẳng phải một giấc mộng không kẻ nào nhớ mình từng mơ đã xây lên thành phố của chúng ta và tạo thành mọi thứ trong đó sao?
Nếu có thể thấy nhịp lên xuống của hơi thở, các bạn sẽ thôi không nhìn mọi cái khác.
Và nếu có thể nghe tiếng thầm thì của các giấc mộng, các bạn sẽ không còn muốn nghe âm thanh nào khác.
Nhưng các bạn không thấy cũng chẳng nghe, và như thế là tốt.
Chiếc mạng che đôi mắt các bạn sẽ được vén lên bởi chính bàn tay đã dệt nó.
Và đất sét trét kín hai tai các bạn sẽ được chọc thủng bởi ngón tay đã nhào nặn nó.
Và các bạn sẽ thấy
Và các bạn sẽ nghe.
Thế nhưng các bạn chớ ân hận rằng mình từng bị mù hoặc hối tiếc rằng mình từng bị điếc.
Vì vào ngày đó các bạn sẽ biết những cứu cánh ẩn mật của mọi sự.
Và các bạn sẽ chúc phúc cho bóng tối cũng như cho ánh sáng.
Sau khi thốt ra những lời ấy, Almustafa nhìn chung quanh mình và thấy người điều khiển con tàu đang đứng bên tay lái, đưa mắt đăm đăm nhìn khi các cánh buồm căng khi chốn xa xăm.
Và ông nói:
Kiên nhẫn quá, kiên nhẫn quá, là thuyền trưởng của con tàu tôi.
Gió đã nổi và các cánh buồm đang xôn xao.
Ngay cả bánh lái cũng đang khẩn nài phương hướng.
Nhưng thuyền trưởng vẫn trầm tĩnh chờ tôi im lặng.
Và đây, các thủy thủ của tôi, những người từng lắng nghe ca đoàn của biển cả mênh mông, họ cũng đang nhẫn nại lắng nghe tôi.
Lúc này họ chẳng phải chờ lâu thêm nữa.
Tôi đã sẵn sàng.
Con nước triều đã ra tới biển, và bà mẹ bao la thêm lần nữa ôm đứa con trai vào ngực.
Giã biệt các bạn, hỡi dân thành Orphalese.
Ngày này đang kết thúc.
Nó đang khép lại trên chúng ta như đóa hoa súng rũ cánh trên ngày mai của nó.
Những gì đã ban cho mình ở đây, chúng ta sẽ giữ,
Và nếu chưa đầy đủ, chúng ta sẽ tới với nhau thêm nữa, cùng chìa bàn tay ra trước kẻ cho.
Đừng quên rằng tôi sẽ trở lại với các bạn.
Ít nữa thôi, lòng khát khao của tôi sẽ gom cát bụi và bọt biển cho một thân xác khác.
Ít nữa thôi, nghỉ ngơi một chốc trong gió, và một phụ nữ khác sẽ sinh ra tôi.
Tạm biệt các bạn cùng tuổi thanh xuân của tôi đã trải qua với các bạn.
Chỉ mới hôm qua chúng ta gặp nhau trong giấc mộng.
Các bạn hát cho tôi trong nỗi cô đơn của tôi, và tôi xây tháp trên bầu trời bằng những khát khao của các bạn.
Nhưng lúc này giấc ngủ của chúng ta đã lẫn tránh và giấc mộng của chúng ta đã trôi qua, và trời không còn rạng đông.
Ban trưa đang ở trên chúng ta, cơn ngái ngủ đã quá đủ cho một ngày, và chúng ta phải chia tay.
Nếu trong hoàng hôn của ký ức chúng ta gặp lại nhau lần nữa, sẽ thêm lần nữa cùng nhau nói, và các bạn sẽ hát cho tôi nghe bài ca sâu thẳm hơn.
Và nếu bàn tay của chúng ta gặp nhau trong một giấc mộng khác, chúng ta sẽ xây tháp khác trên bầu trời.
Nói như thế xong, ông ra hiệu cho thủy thủ, lập tức họ kéo neo, đẩy con tàu ra khỏi chỗ buộc dây và di chuyển về hướng đông.
Từ đám đông, vang lớn tiếng kêu như phát ra từ một buồng tim duy nhất, nó cất lên trong trời tờ mờ tối và lan ra biển khơi, như một tiếng kèn vĩ đại.
Chỉ một mình Almitra im lặng, đăm đăm nhìn theo cho tới khi con tàu khuất dạng trong sương mù.
Và khi hết thảy dân chúng đã tản mát, bà vẫn đứng một mình trên mặt con đê ngăn nước biển, trong lòng nhớ lại lời ông nói:
'Ít nữa thôi, nghỉ ngơi một chốc trong gió, và một phụ nữ khác sẽ sinh ra tôi.'
Hết.
